نام علمي : Satureia hortensis 

نام عمومي : Savory 

نام انگليسي : Garden savory , Savory 

نام خانواده : Labiatae ( خانواده نعنا ) 

گياه شناسي : 

مرزه گياهي است علفي، يک ساله و داراي ساقه هاي منشعب به طول تا 30 سانتي متر، رنگ گياه سبز کدر مي باشد که با همين مشخصه با ديگر گونه ها متفاوت است. ساقه مرزه داراي گره هايي است که از همين گره ها ساقه هاي ديگر منشعب مي شوند و اين ساقه ها نيزبه نوبه ي خود داراي انشعاباتي جديد مي گردند، به همين دليل بوته گياه به صورت پرشاخه و پرپشت به نظر مي رسد.  برگ‎های آن نرم و متقابل و تقریبا بدون دمبرگ، باریک و نوک تیز، پوشیده از کرک و دارای تارهای غده‎ای فراوان اسانس‎ دار است که مات و کدر به نظر مي رسند. برگ هاي مرزه همچنين داراي يک رگبرگ و غده هاي حاوي اسانس است. گل هاي آن نيز کوچک و به رنگ سفيد، سفيد مايل به گلي يا گلي رنگ است که در فصل تابستان ظاهر مي شوند. اين گل ها به صورت ضخيم و در طول ساقه قرار گرفته اند. مرزه به دو صورت خودرو و کشت شده وجود دارد. انتشار آن در اروپا به ويژه فرانسه، سيبري، جنوب و غرب آسيا و از جمله ايران است . محل رويش مرزه در ايران شامل شمال غرب، تبريز، خوي، ارسباران و قسمت هاي مختلفي از خراسان است . پرورش اين گياه به عنوان سبزي خوراکي بوده و استفاده خشک آن در ادويه جات در نقاط مختلف ايران رايج است 

 پرورش گیاه رزماری در بیشتر نواحی ایران معمول می باشد.  در دنیا پرورش دهندگان عمده گیاه رزماری، کشورهای شمال آفریقا خصوصاً مراکش و تونس و کشورهای جنوب اروپا خصوصاً اسپانیا، فرانسه، ایتالیا، یوگسلاوی و آمریکا می باشند.

 بررسی‌ها حاکی از آن است “گل ساعت” گیاهی است که برای سلامت ذهن و جسم خواص بیشماری به همراه دارد.

 انجمن جهانی گیاهان دارویی هر سال میلادی را با نام یک گیاه دارویی پرمصرف نام گذاری می کند که بر این اساس سال 2014 میلادی به عنوان سال درمنه و ترخون (آرتمیزیاها) نامگذاری شده است. ترخون یکی از پرمصرف ترین گیاهان ادویه ای اروپا و آمریکاست که سالانه صدها تن از این محصول نیز از کشور ما به مقصد کشورهای اروپایی مثل آلمان، ایتالیا و انگلستان صادرات می شود. افسنطین و انواع درمنه ها نیز از دیگر گیاهان دارویی موجود در جنس آرتمیزیا هستند.

گیاه دارویی منتخب سال از طرف انجمن جهانی گیاهان دارویی

منبع: 

www.iherb.com

 گل گندم  ( ‘Centaurea cyanus’)

زعفران

از گذشته های دور، زعفران به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند که فواید فراوانی در حوزه طب و پزشکی دارد، شناخته می شد. زعفران از مواد مختلفی تشکیل شده است که اصلی ترین آن کاروتنوئید ها هستند. بر همین اساس از سال ها پیش از زعفران به عنوان دارویی برای درمان بیماری های دستگاه اعصاب مرکزی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات حافظه، بیماری های قلبی ـ عروقی، بیماری های تنفسی و همچنین بیماری های گوارشی استفاده می شد. گرچه تحقیقات فراوانی درباره علت اصلی ایجاد و پیشرفت بیماری آلزایمر انجام شده، اما هنوز عامل اصلی تاثیرگذار در بروز و پیشرفت این بیماری شناخته نشده است. تحقیقات انجام شده نشان می دهد کورسین که ماده ای مشتق شده از زعفران است، می تواند در کاهش مرگ سلول های مغزی تاثیر گذار باشد. این ماده مانع از تجمع پلاک های پیری می شود. علاوه بر این، نقش زعفران به عنوان یک ماده ضدالتهابی و آنتی اکسیدان به اثبات رسیده است. بر اساس مطالعات انجام شده کاهش سطح سروتونین و فعالیت آن در مغز می تواند از عوامل تاثیر گذار در ابتلا به بیماری آلزایمر باشد و جالب این که اثر مثبت زعفران بر افزایش فعالیت سروتونین در مغز که در مطالعه روی داروهای جدید ضد آلزایمر مورد توجه است در مطالعات متعددی به اثبات رسیده است. همچنین مطالعات متعددی در زمینه اثرات مفید زعفران بر بهبود علائم بیماری آلزایمر در حیوانات آزمایشگاهی انجام شده است که بیشتر آنها در بهبود تست های رفتاری و جنبه های مختلف حافظه تمرکز داشته است. این مطالعات نقش موثر زعفران و موارد مشتق شده از این گیاه در بهبود حافظه را مورد تائید قرار می دهد. 

تولید اولین داروی گیاهی ضد آلزایمر در ایران

ستاد توسعه علوم و فناوری، گیاهان دارویی و طب سنتی با حمایت از شرکت‌های دانش بنیان فعال در این حوزه موفق به تولید اولین داروی گیاهی کاهش دهنده علایم بیماری آلزایمر با نام «سافروتین» شده است.

منبع:

 http://medplant.ir/

 گیاهان دارویی با فعالیت ضد سرطان

چند گیاه توسط موسسه ملی سرطان به عنوان گیاهان دارنده خواص پیشگیری کننده از سرطان شناخته شده اند. این گیاهان شامل ریشه شیرین بیان، چای سبز، ترخون، اعضای خانواده سیر (سیر، پیاز و موسیر)، اعضای خانواده نعنا (ریحان، نعناها، آویشن، رزماری، مریم گلی و پونه کوهی)، اعضای خانواده زنجبیل (زنجبیل و زردچوبه) و اعضای خانواده چتریان (جعفری، گشنیز، رازیانه، زیره سیاه، کرفس، زیره سبز و شوید) هستند.

محققان فیتوکمیکال های محافظت کننده از سرطان را در این گیاهان شناسایی کرده اند. بعلاوه بسیاری از گیاهان دارویی شامل واریته ایی از فیتواسترولها، تری ترپنها، فلاونوئیدها، ساپونین ها و کاروتنوئیدها هستند که از مطالعه روی حبوبات، میوه و سبزیجات نشان داده شده است که فعا لیت حفاظتی از سرطان دارند. اینها مواد مفیدی هستند که به عنوان آنتی اکسیدانت و اسکونجرهای الکتروفیل عمل می کنند و سیستم ایمنی را تحریک می کنند. نیتروزاسیون و تشکیل ترکیب های افزایشی DNA را با مواد سرطان زا ممانعت می کنند. عملکردهای هورمونی و مسیر متابولیکی جدا شده با توسعه سرطان را ممانعت کرده و فاز i یا ii آنزیم های سم زدایی را القا می کنند.

 شیرین بیان

گلیسیریزین یک ساپونین تری ترپنوئیدی با مزه شیرین، ماده اصلی شیرین بیان است. گلیسیریزین و آگلیکون آن، گلیسیریتینک اسید  (glycyrrhrttinic acid) گزارش شده است که فعالیت اینترفرون را القا کرده و فعالیت سلولهای کشنده طبیعی را تقویت می کنند. گزارش شده است که چالکونها در شیرین بیان دارای فعالیت ضد ویروسی در مقابل HIV هستند. گلیسیریزین همچنین دارای فعالیت ضد التهابی و ضد حساسیت است.

پنجه گربه

دو گونه از پنجه گربه Uncaria guianesis و U.tomentosa متعلق به خانواده Rubiaceae بیش از دو هزار سال پیش توسط سرخپوستان برای اهداف دارویی استفاده می شدند. هر دو گیاه در مناطق شمالی جنوب امریکا رشد می کنند و U.tomentosa در امریکای مرکزی نیز رشد می کند. امروزه این گیاهان به خاطر خواص ایمنی و خاصیت بالقوه شان در کمک به ایدز و سرطان خون توجه زیادی را به خود جلب کرده اند. محققان اروپایی پیشنهاد کرده اند که این گیاهان عملکرد سیستم ایمنی را افزایش می دهند زیرا آنها شامل انواع فلاونوئیدها، تری ترپنها یا آلکالوئیدها هستند که در ریشه و پوست ساقه یافت می شوند. گزارش شده است که عصاره پنجه گربه سلولهای T، ماکروفاژها و دیگر ترکیبات سیستم ایمنی را تحریک می کند. همچنین این عصاره ها خواص ضد التهابی و موتاژنی دارند.

سیر از طریق تحریک کردن سلولهای کشنده طبیعی اثر ایمنی خود را اعمال می کند.

 بعلاوه دو دیون آروماتیک جدا شده از علف چای گزارش شده است که فعالیت آنتی رتروویروسی قوی دارند. علف چای ممکن است برای درمان بیماران مبتلا به اچ آی وی مفید باشد، زیرا هایپریسین و پسودوهایپریسین در دوزهای درمانی فاقد سمیت هستند. علف چای و هایپریسین با موفقیت برای درمان افسردگی نیز استفاده شده اند. 

منبع:

Am J Clin Nutr. Health-promoting properties of common herbs.1999;70(suppl):491S–9S. Printed in USA. 1999 American Society for Clinical Nutrition